Flashback หรือ ปรากฏการณ์ ไฟย้อนกลับ คืออะไร?
อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อน (Flashback Arrestors) สำคัญอย่างไร ทำไมถึงต้องใช้ในงานเชื่อม งานตัดโลหะ
ก่อนอื่นเราต้องมารู้จักกับงานเชื่อม/ตัดกันก่อน
1.การเชื่อมโดยใช้แก๊ส (Oxygen-Fuel gas welding)
หมายถึง การเชื่อมชิ้นงานโดยใช้พลังงานความร้อนจากการสันดาปของแก๊สเชื้อเพลิง (Fuel Gas) เช่น ก๊าซปิโตรเลียมเหลว (LPG) อะเซทิลีน (C2H2) หรือไฮโดรเจน (H2) กับ ออกซิเจน (O2) ที่หัวเชื่อมแก๊ส (torch)
2.อุปกรณ์ที่ใช้สำหรับเชื่อมแก๊ส (Gas Welding Equipment)
ประกอบด้วย
1.หัวเชื่อมแก๊ส (torch)
2.สายแก๊สเชื้อเพลิงและสายออกซิเจน (Hoses)
3.ถังแก๊สเชื้อเพลิง (Fuel Gas cylinder)
4.ถังออกซิเจน (Oxygen cylinder)
5.อุปกรณ์ปรับความดัน (Regulators)
3.อันตรายที่เกิดจากการเชื่อมโดยใช้แก๊ส
หัวเชื่อมแก๊ส (Torch) ถึงแม้จะได้รับการออกแบบให้ทรงประสิทธิภาพดีเพียงไรก็ตามแต่ก็ยังมีความเป็นอันตรายของตัวมันเอง กล่าวคือ อาจเกิดปรากฏการณ์ไฟย้อนกลับ (Flashback) ที่หัวเชื่อมแก๊ส การเกิดไฟลุกไหม้หรือระเบิดที่อุปกรณ์ขณะทำการเชื่อมแก๊ส เช่น การระเบิดที่ Torch หรือการระเบิดของสายแก๊สหรือสายออกซิเจน (Hoses) ที่ต่อระหว่าง Torch กับ Regulators หรือการระเบิดที่ Regulators และที่รุนแรงที่สุดคือ การระเบิดที่ถังออกซิเจนหรือถังแก๊สเชื้อเพลิง ล้วนแต่มีสาเหตุมาจากการเกิดปรากฏการณ์ไฟย้อนกลับ (Flashback) ทั้งสิน
4.การเกิดปรากฏการณ์ไฟย้อนกลับ (Flashback) คืออะไร
Flashback เป็นปรากฏการณ์ที่ไฟ (Flame) ย้อนกลับจาก Torch เข้าในสายแก๊สผ่าน Regulators ไปยังถังแก๊สเชื้อเพลิง (Fuel Gas Cylinder) ขณะเดียวกันออกซิเจนจะไหลตามเข้าไปโดยแรงปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นจากการลุกไหม้ เพื่อให้เกิดการลุกไหม้อย่างต่อเนื่อง (Sustain Combustion) หรือ อีกนัยหนึ่ง คือ Flame ย้อนกลับจาก Torch เข้าไปในสายออกซิเจนผ่าน Regulator ไปยังถังออกซิเจน ขณะเดียวกัน Fuel Gas จะไหลตามเข้าไปด้วยแรงปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นจากการลุกไหม้เพื่อให้เกิด Sustain Combustion
ความเร็วของไฟ (Flame Velocity) ขณะเกิด Flashback จะเร็วมาก Flame Velocity อาจสูงถึง 2 เท่าของความเร็วของเสียงประมาณ 2000 ฟุต/วินาที หรือ 1400 ไมล์/ชั่วโมง
5.บทเรียนแห่งความสูญเสียอันเนื่องมาจาก Flashback
ในประเทศไทยเคยมีอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นทั้งในโรงงานและสถานประกอบการ ที่มีสาเหตุมาจากการเกิดปรากฎการณ์ Flashback มาแล้วมากมายหลายครั้ง แต่ละครั้งนำมาซึ่งความสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้ประกอบการกิจการ ช่างเชื่อมคนงานและผู้ที่อยู่ข้างเคียงเป็นจำนวนมาก อาทิ กรณีการเกิดอุบัติเหตุถังแก๊สระเบิดในเรือนวคุณ 15 ที่อู่ต่อเรือหรินทรานสปอร์ต กรณีถังแก๊สระเบิดที่อู่ซ่อมรถยนต์ ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิต 4 ราย เป็นต้น
 |
| ภาพเกจ์จากที่เกิดเหตุ |
 |
| ภาพถังแก๊ส,ถังออกซิเจน ระเบิดในที่เกิดเหตุ |
6.สาเหตุที่ทำให้เกิด Flashback
สาเหตุที่ทำให้เกิด Flashback เกิดได้หลายประการ ดังนี้
- การประกอบหัวเชื่อม (Torch) ไม่ถูกต้อง
- การระบายหัวแก๊ส (Purge) ที่ค้างอยู่ในสายแก๊สและ Torch ก่อนการเชื่อมไม่ถูกต้อง
- ความดันใช้งานไม่ถูกต้อง
- เลือกใช้หัว Tip ของ Torch ไม่ถูกต้อง
- ทางเดินของแก๊สใน Torch อุดตัน
- สายแก๊สชำรุดหรือรั่วไหลและมีประกายไฟทำให้เกิดการลุกไหม้
- ใช้ระยะห่างของหัว Tip กับชิ้นงานที่เชื่อมไม่ถูกต้อง
- เกิดการรั่วของแก๊สที่ Regulators, Hoses หรือ Connection เป็นผลทำให้ความดันลดลงแก๊สที่มีความดันสูงจึงไหลย้อนกลับไปยังอีกด้านหนึ่ง เป็นต้น
7.มาตราการป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback Protection Measures)
เราสามารถป้องกันไฟย้อนกลับได้ โดยการติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback Arrestors) โดยต้องติดตั้งที่ Gas welding equipment 4 จุด ดังนี้คือ
7.1 ทางออกของ Oxygen Regulators
7.2 ทางออกของ Fuel Gas Regulators
7.3 ด้าม Torch ทางด้านที่ต่อกับสายออกซิเจน
7.4 ด้ามTorch ทางด้านที่ต่อกับสายแก๊สเชื้อเพลิง
ดังรายละเอียดในรูป
 |
| จุดติดตั้งตัวกันไฟย้อนกลับในชุดเชื่อม ชุดตัด |
8.อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback Arrestors) คืออะไร
อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับคืออุปกรณ์ที่ใช้สำหรับการป้องกันอันตรายจาก Flashback ที่เกิดจากการตัด/เชื่อมโลหะด้วยแก๊ส (ออกซิเจน+อะเซทิลีน หรือ ออกซิเจน+แก๊ส LPG) ทำหน้าที่หยุดไฟที่ย้อนกลับไม่ให้ไปทำความเสียหายต่ออุปกรณ์ตัด/เชื่อม รวมทั้งผู้ปฏิบัติงาน
หลักการทำงานและการป้องกันของอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ
เมื่อเปลวไฟของไฟย้อนกลับไหลเข้าภายใน Flashback Arrestor เปลวไฟจะถูกดูดซับโดยชั้นกรองไฟซึ่งทำจากสแตนเลสที่ผ่านขั้นตอนการผลิตเพื่อให้มีลักษณะเป็นรูพรุนเพื่อให้สามารถดูดซับเปลวไฟได้ดี ดังนั้นประกายไฟย้อนกลับจึงไม่สามารถผ่านเข้าไปในท่อก๊าซได้
อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback Arrestors) ในการเชื่อมแก๊ส
โดยทั่วไปจะประกอบด้วยโครงสร้างหลักที่สำคัญ 3 ประการ คือ
1.Non-Return Value เป็นลิ้นควบคุมการไหลให้ไปในทิศทางเดียว
2.Flame Arrestor เป็นตัวดูดซับหรือดับไฟที่ย้อนกลับ
3.Thermal Cut-off Valve เป็นตัวจับความร้อน โดยลิ้นจะปิดการไหลโดยทันที เมื่อมีความร้อนเกิดขึ้น
การใช้งาน
เหมาะกับโรงงานอุตสาหกรรมที่ใช้อุปกรณ์การตัด/เชื่อมโลหะด้วยแก๊ส
9.ข้อเสนอแนะ
การเชื่อมโดยใช้แก๊สเชื้อเพลิง ในโรงงานและสถานประกอบการใดๆ ผู้ประกอบกิจการโรงงานต้องดำเนินการให้มีการ
9.1 ติดต่ออุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback Arrestors) ที่อุปกรณ์ที่ใช้สำหรับเชื่อมแก๊ส (Gas welding Equipment) ทุกตัวและมีการตรวจสอบสภาพให้สามารถใช้งานได้ดีอยู่เสมอ
9.2 เลือกใช้ Flashback Arrestors ที่มีการออกแบบและสร้างตามมาตราฐาน
9.3 ตรวจสอบและทดสอบสภาพการทำงานของ Flashback Arrestors ตามระยะเวลาที่ผู้ผลิตกำหนด หรืออย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
9.4 Flashback Arrestors ที่ผ่านการใช้งานต้องเปลี่ยนใหม่อย่างน้อยทุกๆ 5 ปี
อย่างไรก็ดี ถึงแม้มีการติดตั้ง Flashback Arrestors ที่ Gas welding Equipment แล้วก็ตาม ผู้ปฏิบัติงานยังคงต้องปฏิบัติตามกฎข้อบังคับในการทำงานเชื่อมแก๊สอย่างปลอดภัย (Work Instruction) โดยเคร่งครัด
เจริญนครเวลดิ้ง
111 ม.11 ถ.พุทมณฑลสาย 5 ต.ไร่ขิง อ.สามพราน จ.นครปฐม 73210
โทร.02-431-2211,02-420-5919,086-880-2211 แฟกซ์ 02-420-5917
เวลาทำการ จันทร์-เสาร์ 08.30-17.00น.
ขอขอบคุณข้อมูล
กรมโรงงานอุตสาหกรรม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น